"رونق تولید" مشارکت دولت را میطلبد
فرهاد تاجیک
طی سالهای اخیر شرکتهای بسیاری وارد صنعت بیسکوئیت سازی شدهاند و تعداد زیادی از کارخانههای قدیمیتر نیز به علت مشکلاتی که با آن روبهرو شدند، بازارشان را از دست داده و از این رقابت خارج شدند. شرکتهایی که وارد این بازار میشوند، اگر فنآوريهای روز دنیا را بهکار ببندند و با هدف تولید محصول باکیفیت وارد این صنعت شوند و فقط به فکر تجارت و سودآوری به بهای تولید محصول باکیفیت پایین نباشند، در این صنعت حرفی برای گفتن خواهند داشت؛ در غیر این صورت در رقابت با شرکتهای بزرگ این صنعت از بازار حذف خواهند شد. ممنوع اعلام شدن واردات محصولات مشابه خارجی در این صنعت، باعث ایجاد رقابت میان شرکتهای داخلی شده است.
مصرف کننده برای خرید محصول باکیفیت و سالم هزینه میکند و در میان محصولات مختلف حق انتخاب دارد؛ در نتیجه بین شرکتهای بزرگ همواره رقابت وجود دارد. بنابراین شرکتهایی که به تازگی وارد این صنعت میشوند، راه سختی پیش رو دارند؛ چراکه یا باید محصول جدیدی را که تا به حال در بازار وجود نداشته است، تولید کنند یا محصولی که نسبت به محصولات قبل، کیفیت به مراتب بالاتری داشته باشد.
بازار رقابتی در صنعت بیسکوئیت سازی باعث تولید محصولات جدید و متنوع شده است. نرخ ارز از سال گذشته دچار نوسانات شدیدی شد و مشکلات بسیاری برای تولید کنندگان بهوجود آورد، اما بهتازگی دلار بر قیمت درست یا نادرستی به ثبات رسیده و همین موضوع باعث شده برخی محصولات اولیه با کاهش قیمت مواجه شوند و تولید کنندگان هم بتوانند با قیمتهای کمتر و تخفیفات بیشتری محصولشان را بهدست مصرف کننده برسانند.
نوسانات نرخ ارز در ماههای گذشته آسیبهای بسیاری به تولید کنندگان وارد کرد. نوسان قیمت دلار توان تعیین قیمت تمام شده محصول را از تولید کننده گرفت؛ چرا که قیمتها لحظه به لحظه دچار نوسان میشد. صنعت هر روز با مشکلات جدیدی دست به گریبان است. یک روز دلار قیمت نجومی پیدا میکند و یک روز ماده اولیه مورد نیاز صنایع نایاب میشود و باید آن را به چند برابر قیمت واقعیاش خریداری کرد. تأمین شکر، روغن و مواد بستهبندی در صنعت بیسکوئیت ازجمله مشکلات بر سر راه تولید است.
در سالی که "رونق تولید" نام گرفته است، با برداشته شدن یارانه آرد در فروردین ماه ضربه مهلکی به تولید کنندگان صنعت وارد شد. صنایع بسیاری در کشور ما به آرد نیازمندند؛ از نانواییهای صنعتی گرفته تا صنایع شیرینی و ماکارونی همه و همه به این ماده اولیه نیاز مبرم دارند. با برداشته شدن یارانه آرد، قیمت این محصول در هر کیلو هزار تومان گران شد و این افزایش قیمت بر بهای تمام شده محصولات در صنایع بسیاری تأثیر گذاشت. شکر هم جزء محصولات اساسی این صنعت است که افزایش قیمت آن صنایع بسیاری را تحت تأثیر گذاشت. بهوجود آمدن بازار سیاه شکر، همچنین وقوع سیل امسال که منابع تصفیه شکر را تحت تأثیر قرار داد، تا حد زیادی تأمین این ماده را دچار مشکل کرده است. این مسائل باعث افزایش قیمت تولیدات و در نتیجه کاهش تمایل مصرف کننده برای خرید و در نهایت رکود در این صنایع شده است.
بهترین راهکار برای رونق یافتن تولید این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت بهعنوان مهره اصلی حمایت کننده توليد و تجارت در کشور تصمیمگیریهای سنجیدهای داشته باشد. لازم است در این وزارتخانه کارگروههایی از انجمنها و صنفهای مختلف تشکیل شود و تصمیمات آن مورد بررسی قرار گیرد. تعهد ارزی نگاه منفی به تولید و تولید کننده است. موانع حاصل از تعهد ارزی تمایل به صادرات را از صادر کننده میگیرد. اگر به دنبال رونق تولید هستیم، باید دغدغه دیگری جز تولید روبهروی تولید کننده نگذاریم. برای رفع موانع تولید و صادرات لازم است بانک مرکزی در مورد تعهدات ارزی به تولید کننده کمک کند و دید منفی به تولید کننده نداشته باشد. اگر به صنعت به چشم یک ضرورت نگاه شود، بسیاری از مشکلات حل میشود و شعار حمایت از تولید به معنای واقعی کلمه عملی خواهد شد. هنگامی که سهمیه صنعت را به علت کمبود ماده اولیه به خانوار اختصاص میدهند، باید به این نکته توجه کرد که تا چرخ تولید و صنایع نچرخد، خانوار درآمدی برای تأمین نیازهایش ندارد.
دولت باید خیال تولید کننده را از تأمین مواد اولیه و سهولت صادرات راحت کند تا تولید کننده بتواند رقابت ایجاد کند و با خیال راحت با تنوع کالایی بالا به صادرات بپردازد. مسائلی که از سال گذشته باعث آشفتگی بازار و افزایش قیمت محصولات شده، بهای تمام شده محصولات ما را در بازارهای عراق و افغانستان در مقایسه با کشورهای رقیب بالاتر برده و همین موضوع قدرت رقابتی ما را در مقابل کشوری چون ترکیه از بین برده است. این مسأله باعث شده بازاری را که صادر کنندگان سالها برای بهدست آوردنش خون دل خوردند، دودستی تقدیم ترکها کنند. واگذاری بازارها و صادر نکردن محصولات به معنای توقف برخی خطوط تولیدی است.
دولت برای حمایت از تولید هر لحظه میتواند هزاران راهکار ارائه دهد و دست تولید کننده را بگیرد، ولی با توجه به شرایط اقتصادی حاضر و فشار تحریمها، توانایی دولت برای حمایت و ارائه راهکارهای حمایتی با مشکلاتی مواجه است، اما در عین حال میتواند با ارائه سرمایه در گردش با درصد سود پایین و مشارکت در ورود ماشینآلات جدید به خطوط تولید از تولید کنندگان حمایت کند.
برای حمایت از تولید لازم است دولت امور صادرات و واردات را تسهیل کند و تعرفه واردات به کشورهای همسایه مثل عراق و افغانستان را با تلاش و رایزنی کمتر کند. این اقدامات باعث رونق تولید به معنای واقعی خواهد شد و گسترش بازارهای صادراتی را درپی خواهد داشت. یکی از مشکلاتی که بر سر راه مشارکت دولت و بخش خصوصی قرار دارد، چالشهایی است که دولت در حال حاضر خودش به آنها دچار شده است. کاهش خرید نفت ایران یا فروش آن به قیمت پایینتر از یک طرف و مشکلات نقل و انتقال پولی از سوی دیگر، چالشهای پیش روی دولت است.
بخش خصوصی چالشهای دولت را درک میکند. وقتی دولت نمیتواند باری از دوش بخش خصوصی و تولید کننده بردارد، نباید با تصمیمات نادرست و دخالتهای مخربش باری به دوش صادر کننده و تولید کننده اضافه کند. حمایت از تولید در گرو همکاری و مشارکت تمامی وزارتخانههاست. همه باید تلاش کنند تا زنجیره حمایت از تولید کامل شود. همکاری بخش خصوصی و دولت اگر اتفاق بیفتد، رونق تولید هم ایجاد میشود. اگر تولید رونق بگیرد، بازار داخلی گسترش پیدا میکند و در نتیجه آن، بازار صادراتی گستردهتر شده و امکان رقابت با رقبای صادراتی خارجی فراهم میشود. اگر شعار میدهیم که ایرانی، ایرانی بخر(!) دولت باید با حمایت خود و مشارکت با بخش خصوصی تولید را رونق بخشد.
• مدیرعامل شرکت بیسکوئیت گرجی
•• روزنامه دنياي اقتصاد، شماره 4721، 13 مهر 1398
نظر دهید