یک روز جهانی برای SME ها
روزنامه صمت
۲۷ ژوئن مصادف با ۷ تیر روز جهانی کسب و کارهای کوچک و متوسط است؛ یعنی همان زنی که در خانهاش عروسک درست میکند، همان مردی که کفش دوزی دارد، همان زنان و مردانی که تعاونیها و گروهها و کارگاههای کوچک را راه میاندازند؛ شرکتهایی که ۶۰ تا ۷۰ درصد سهم اشتغال کل جهان را به خود اختصاص دادهاند و ۵۰ درصد تولید ناخالص دنیا هم کار آنهاست.
به گزارش روابط عمومي سازمان صنايع كوچك و شهركهای صنعتی ايران به نقل از "صمت"، این کسب و کارها معمولاً سهم بزرگتری از بخشهای آسیبپذیر نیروی کار مانند زنان، جوانان و افراد خانوادههای فقیرتر را دربر میگیرند و در مناطق روستایی تنها منبع اشتغال بهشمار میروند. این کسب و کارهای کوچک میتوانند ابزاری قدرتمند برای مقابله با فقر باشند؛ به شرطی که حمایتهای لازم را دریافت کنند.
در بعد کلانتر اقتصاد، کسب و کار کوچک به شرکتها، بازرگانیها و مشاغل آزاد خصوصی گفته میشود که دارای کارمندان و درآمد کمتری نسبت به شرکتهای سایز متوسط هستند. در بسیاری از کشورها بسته به نظام اقتصادی، کسب و کارهای کوچک مختلفی رایج است. مانند خواربار فروشی، نانوایی، آرایشگاه، دفتر وکالت، دفتر حسابداری، غذاخوری، راهسرا، آتلیه عکاسی و کسب و کار آنلاین مستقل.
بر اساس تعریف وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی، بنگاههای کوچک و متوسط، واحدهای صنعتی و خدماتی (شهری و روستایی) هستند که کمتر از ۵۰ نفر کارگر دارند. مرکز آمار ایران نیز این دست از کسب و کارها را به ۴ گروه طبقهبندی کرده است. هرچند این طبقهبندی ظاهراً شباهتی با تعاریف اتحادیه اروپا دارد، اما مرکز آمار ایران فقط کسب و کارهای کمتر از ۱۰ نفر نیروی کار را بنگاههای کوچک و متوسط محسوب و سایر کسب و کارها را "کارخانجات صنعتی بزرگ" قلمداد میکند.
بانک مرکزی ایران نیز کسب و کارهای زیر ۱۰۰ نفر نیروی کار را بهعنوان بنگاههای کوچک و متوسط تلقی میکند. در تعریف کسب و کار کوچک و متوسط در ایران، کسب و کارهای دارای 1 تا 9 نفر کارگر، کسب و کارهای 10 تا 49 نفر کارگر، کسب و کارهای 50 تا 99 نفر کارگر و کسب و کارهای بیش از ۱۰۰ نفر کارگر گنجانده شده است.
"کوچک زیباست"
پس از انقلاب صنعتی و ایجاد شرکتهای بزرگ، تولید انبوه کالاها در جهان آغاز شد. در آن زمان کسب و کارها بهصورت سازمانهای بزرگ وجود داشتند و با هم رقابت میکردند. در این سازمانها تعدادی از نیروهای خلاق و مبتکر، فضای سازمانی را برای ارائه ایدههای خلاقانه مناسب ندیدند و با ترک سازمانهای خود، نقش تازهای را در اقتصاد جهان رقم زدند. این گروه در همان سالها با ارائه شعار "کوچک زیباست"، کسب و کارهای کوچک و متوسط را خلق کردند.
امروزه مؤسسات کوچک و متوسط علاوه بر کارکردهای پیشین خود، کانون اصلی توسعه فنآوری و تأمین نیازهای پیچیده و پیشرفته کشورها به حساب میآیند و حمایتهای گستردهای توسط مؤسسات دولتی و عمومی از آنها بهعمل میآید. معمولاً کسب و کارهای کوچک و متوسط از ۳ ویژگی کیفی برخوردارند که این ویژگیها به آنها ماهیتی متفاوت از صنایع بزرگ داده است. این ویژگیها عبارتاند از: وحدت مالکیت و مدیریت، مالکیت فردی و خانوادگی و استقلال از سایر کسب و کارها.
ویژگیهای این نوع کسب و کار
به منظور شناخت بیشتر کسب و کارهای کوچک و متوسط میتوان گفت این کسب و کارها دارای قوانین اجرایی و تجاری هستند و برای هر صنعت بر اساس درآمد و میزان استخدام سالانه، اندازه استاندارد خاصی تعریف میشود. در بیشتر موارد این تعریف بهواسطه نمایندگیهای دولتی انجام میشود تا تحت قوانین تغییر پذیر دولتی تحلیلهایی را صورت دهند.
کسب و کار کوچک و متوسط بهصورت مستقل کار میکند و هر شرکتی با کمتر از ۱۰۰ پرسنل در این حیطه قرار میگیرد. برخی کشورها نیز ۵۰۰ پرسنل را درنظر میگیرند. این اندازه مرسومترین استاندارد تعریف شده است. گروه قابل توجهی از پژوهشگران بر این باورند که حل مشکل بیکاری، فقر، عدم توازن منطقهای و دستیابی به توسعه صنعتی در کشورهای جهان سوم در گرو توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط در این کشورهاست.
توسعه کارآفرینی با کسب و کارهای کوچک
توسعه کارآفرینی مقوله مهمی است که دولتها با طراحی و اجرای برنامهها و سیاستهایی در راستای آن گام برمیدارند. هرچند در هر کشوری بنا به مقتضیات آن، اهداف خاصی در راستای منافع آن کشور از توسعه کارآفرینی مدنظر قرار میگیرد، اما در مجموع دولتها اهداف همانندی را دنبال میکنند. از مهمترین این اهداف میتوان به افزایش اشتغال، توسعه اقتصادی، افزایش رقابت در اقتصاد و توسعه کارآیی بازار، افزایش نوآوری و توسعه انتشار فنآوری، کمک به افزایش صادرات، دستیابی به توسعه منطقهای، کاهش انحصار شرکتهای بزرگ و تمرکززدایی و افزایش مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد اشاره کرد.
خاستگاه نوآوری و کارآفرینی
عموماً مشاهده شده که نوآوری و کارآفرینی با شرکتهای کوچک آغاز میشود و تحقیقات نشان داده که بیش از ۹۵ درصد نوآوریها مربوط به این نوع کسب و کارهاست. شواهد حاکی از آن است که در صورت وجود بسترهای لازم در اقتصاد یک کشور، بسیاری از بنگاههای کوچک با توجه به هزینههای ثابت و متغیر پایین خود بهراحتی از عهده ایفای نقش کارآفرینی برمیآیند. در این شرایط، بسیاری از کارآفرینان فعالیت خود را در قالب ایجاد شرکتهای کوچک و متوسط آغاز میکنند. این شرکتها سهم بهسزایی در توسعه صنایع پیشرفته (HT) و ایجاد اشتغال بازی میکنند. به عنوان نمونه، در کشورهای جنوب شرق آسیا ۹۵ درصد بنیاد اقتصادی و صنعتی کشورها را SMEها تشکیل میدهند و رکن اساسی اقتصاد و اشتغال این کشورها محسوب میشوند. صنایع کوچک و متوسط حداقل از ۴ جنبه بر اقتصاد جهانی تأثیر میگذارند که عبارتاند از: کارآفرینی، نوآوری و تغییر فنآوری، پویایی صنعت و ایجاد اشتغال و درآمد.
روزنامه صمت، شماره 1550، 7 تير 1399
نظر دهید