نقش پررنگ کسب و کارهای کوچک و متوسط در معادن
از اصلیترین موانع پیش روی بنگاههای کوچک و متوسط میتوان به عدم دسترسی به اعتبارات، پرداخت نرخهای بهره بالا، عدم توانایی تأمین وثیقههای درخواستی بانکها، توان پایین چانهزنی و از همه مهمتر کم مهری و عدم حمایت دولتها از بخش معدن و صنایع وابسته به آن نام برد.
بنگاههای کوچک و متوسط از منظر بانک جهانی به واحدهایی اطلاق میشود که حداکثر ۳۰۰ نفر نیروی کار دارند و فروش کل سالانه آنها از ۱۵ میلیون دلار تجاوز نمیکند. این بنگاههای کوچک و متوسط در ایران دستهبندیهای متفاوتی دارند و شاخصهای متفاوتی برای تعریف آنها ارائه شده است.
به گزارش روابط عمومي سازمان صنايع كوچك و شهركهای صنعتی ايران به نقل از "صمت"، در طبقهبندی اداره آمار بانک مرکزی، واحدهای با کمتر از ۱۰ کارکن "خرد"، واحدهایی با ۱۰ تا ۴۹ کارکن "کوچک"، مجموعههایی با ۵۰ تا ۹۹ کارکن "متوسط" و بالاتر از ۱۰۰ کارکن "بزرگ" نامیده میشوند. عوامل خارجی و داخلی متعددی بر عملکرد واحدهای کوچک و متوسط SMEها اثرگذار هستند که از جمله این عوامل میتوان به بحرانهای اقتصادی، سیاستهای دولتی، رفتار مصرف کننده، دسترسی به منابع مالی، موقعیت جغرافیایی و فساد اشاره کرد. ایجاد و توسعه این بنگاههای کوچک و متوسط تأثیر بسزایی بر اشتغالزایی دارد، بر همین اساس نیز عملکرد این مجموعهها در کشورهای توسعه یافته اهمیت ویژهای دارد.
البته فعالیت این مجموعهها در کشور ما به دلیل ضعفهای زیرساختی، اقتصاد ناپایدار، رشد تورم و ... با ریسک بیشتری همراه است. با این وجود، از سیاستگذاران انتظار میرود با شناخت ظرفیتهای این بخش، زمینه رشد و توسعه فعالیت آنها را فراهم کنند.
نقش ویژه بنگاههای کوچک و متوسط در اشتغالزایی
چندی پیش رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران درباره اهمیت و نقش آفرینی بنگاههای کوچک و متوسط گفت: بهطور متوسط از هر ۵ شغل جدید در جهان، ۴ شغل از سوی SMEها (بنگاههای کوچک و متوسط) ایجاد میشود. اهمیت SMEها به اندازهای است که بررسی روند توسعه کشورهای صنعتی مانند انگلیس، آلمان، ژاپن و کشورهای مشابه آنها نیز نشان میدهد که سرعت پیشرفتشان نشأت گرفته از توجه به همین بنگاههای کوچک و متوسط صنعتی و معدنی بوده است.
بهرام شکوری افزود: مطالعات انجام شده در کشور آلمان نیز نشان میدهد که بیش از ۹۹ درصد بنگاهها (از نظر تعداد) در قالب بنگاههای کوچک و متوسط فعالیت میکنند. یعنی در مجموع ۶۰ درصد از اشتغال این کشور و ۴۷ درصد از ارزش افزوده اقتصاد کشور آلمان به این بنگاهها اختصاص دارد. تحلیل اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۵ در ۱۷۲ منطقه از کشورهای مختلف اروپایی نیز نشان میدهد که SMEها میتوانند موتور توسعه باشند و رشد آنها با میزان فساد اداری رابطه عکس و با شفافیت رابطه مستقیم دارد.
شکوری اضافه کرد: نقش و اهمیت بنگاههای کوچک و متوسط در اقتصاد بهنحوی است که بر حوزههای گوناگونی مانند اشتغالزایی، رشد صادرات، تجمیع پس اندازهای خرد و همچنین هدایت بخش غیررسمی (بخشی از اقتصاد که نه مشمول مالیات است و نه از سوی دولت به هر شکلی بر آن نظارت میشود) به بخش مولد اقتصاد، تأثیرات چشمگیری دارد. دیگر اینکه، ایدههای کارآفرینی و دانش بنیان در بستر بنگاههای کوچک و متوسط رشد و گسترش پیدا میکند؛ به همین دلیل، یک رابطه معنادار بین رونق بنگاههای کوچک و متوسط و توسعه کارآفرینی وجود دارد.
وی با بیان اینکه اگر کارآفرینی را یک فرآیند درنظر بگیریم، بنگاههای کوچک و متوسط ابزار اجرایی آن در بخشهای مختلف اقتصاد هستند و حمایت از این بنگاهها به رشد و گسترش کارآفرینی منجر خواهد شد، ادامه داد: از دیگر مزایای بنگاههای کوچک و متوسط، رشد اقتصادهای محلی، نیاز به سرمایه اولیه کم، توزیع عادلانه ثروت و در نهایت زمینهساز اکتشافات ذخائر بزرگ است. در حوزه صنعت آمارها نشان میدهد که ۹۸ درصد از بنگاههای صنعتی کشور، مربوط به بخش خصوصی است. بنگاههای کوچک و متوسط ۸۳ درصد و بنگاههای بزرگ فقط ۱۷ درصد بنگاههای صنعتی خصوصی کشور را تشکیل میدهند.
شناخت موانع پیش روی SMEها
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اظهار داشت: در راستای اهمیت و تأثیر این بنگاهها در حوزه معادن و صنایع وابسته به آن در ایران نیز میتوان به سهم ۸۵ درصدي آنها در اشتغالزایی اشاره کرد. همچنین ۷۳ درصد از استخراج معادن کشور مربوط به بخش بنگاههای کوچک و متوسط است و ۶۵ درصد تولید کشور از طریق این بنگاهها تأمین میشود. از این رو بررسی موانع بنگاههای کوچک و متوسط در کشور بسیار حائز اهمیت است.
شکوری بيان كرد: از اصلیترین موانع پیش روی بنگاههای کوچک و متوسط میتوان به عدم دسترسی به اعتبارات، پرداخت نرخهای بهره بالا، عدم توانایی تأمین وثیقههای درخواستی بانکها، توان پایین چانهزنی و از همه مهمتر کم مهری و عدم حمایت دولتها از بخش معدن و صنایع وابسته به آن نام برد.
وی افزود: بیش از ۵۹ درصد بنگاههای کوچک و متوسط در ایران از اعتبارات بانکی محروم هستند. در قاره اقیانوسیه، آمریکای شمالی و جنوبی و اروپای غربی، تنها کمتر از ۲۰ درصد بنگاههای کوچک و متوسط از اعتبارات بانکی محروم هستند. در واقع از بزرگترین مشکلات واحدهای معدنی که اغلب بنگاههای کوچک و متوسط هستند، عدم امکان تأمین مالی برای وارد شدن در فرآیند فرآوری مواد معدنی است.
راهکارهای سوددهی
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اضافه کرد: این پرسش مطرح میشود که در این اوضاع نامساعد اقتصادی کشور، عدم تأمین مالی، شرایط رکود و ... چگونه یک بنگاه کوچک و متوسط در بخش معدن میتواند سودده باشد. از مهمترین راهکارهای برون رفت از این وضعیت، میتوان به ایجاد کنسرسیومهای بخش خصوصی و شکلگیری نهضت فرآوری و بهرهوری در حوزه معادن بهعنوان یک الگوی موفق اشاره کرد.
شكوري تصريح كرد: دو مصداق عملی درباره آنچه تا کنون برای شکلگیری نهضت فرآوری و بهرهوری در کشور انجام شده میتوان به ایجاد کنسرسیوم بخش خصوصی در معدن سرب و روی مهدی آباد و استفاده بهینه از معدن سنگ آهن اسمالون و زرند که از نظر عیار، شرایط خوبی نداشته، اما با توجه به احداث کارخانه کنسانتره سازی که در این معدن انجام شد، در حال حاضر سودده هستند.
تجربه موفق پروژه کنسانتره سازی اسمالون و زرند، تحقق بهرهوری در واحدهای کوچک و متوسط مقیاس را نشان میدهد؛ بهطوری که در اين پروژهها بخش خصوصی بهرهوری سرمایه بالاتری نسبت به پروژه بزرگ مقیاس دولتی از خود نشان میدهد و همچنین بازگشت سرمایه در پروژه اسمالون و زرند ۱.۵ سال و پروژه دولتی تا ۷ سال است.
نظر دهید